Dariusz Ćwiklak dla newsweek.pl
„Woda w Izraelu przestała być towarem deficytowym, za to stała się narzędziem dyplomacji. Kilka tygodni temu premier Benjamin Netanjahu wygłosił w internecie orędzie do trapionych suszą Irańczyków: „Ponieważ nasi inżynierowie nie mogą wjechać do waszego kraju, stworzymy w waszym języku stronę z instrukcjami, jak skutecznie oczyszczać i odzyskiwać wodę” – ogłosił. Ta prosta sztuczka PR-owa natychmiast przyniosła nerwową reakcję jednego z irańskich generałów, który… zarzucił Izraelowi kradzież chmur i śniegu z irańskich gór.”
TO NIE JEST PR, TO JEST…
MANIPULACJA
Manipulacja to forma wywierania wpływu na osobę lub grupę w taki sposób, by nieświadomie i z własnej woli realizowała cele manipulatora. Umiejętność rządzenia innymi, znajomość zasad dowodzenia, prowadzenia negocjacji, aby skłonić partnera do zmiany zdania [1]. Niemal wszystko, co mówimy i piszemy, może być przez nieżyczliwych nam słuchaczy i czytelników uznane za manipulacyjne. Wiele zachowań językowych osób, którym nie jesteśmy skłonni wierzyć i ufać, możemy podejrzewać o manipulację. Manipulacja dotyczy nie tyle środków, co relacji między nadawcą i odbiorcą, choć ujawniać się może w konkretnych zachowaniach [2]. Manipulacja językowa to ukryty i zamierzony przekaz [3], wykreowany przy użyciu m.in. eufemizmów, wyrazów wartościujących, zmiany znaczenia słów, schlebianiu odbiorcy, użyciu pierwszej osoby liczby mnogiej (w celu wywołania wrażenia identyfikowania się nadawcy z odbiorcą) oraz wielu innych środków językowych [4].
Przypisy:
[1] R. Cialdini, Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, Gdańsk 1995, s. 186-195
[2] J. Bralczyk, Manipulacja językowa [w:] Z. Bauer, E. Chudziński (red.), Dziennikarstwo i świat mediów, Kraków 2000, s. 249
[3] J. Muszyński, Leksykon marketingu politycznego, Wrocław 2001, s. 97
[4] I. Kamińska-Szmaj, Propaganda, perswazja, manipulacja: próba uporządkowania pojęć, [w:] P. Krzyżanowski, P. Nowak (red.), Manipulacja w języku, Lublin 2004, s. 25
PROPAGANDA
Propaganda jest ramieniem wykonawczym niewidzialnego rządu [1]. Propaganda jest mechanizmem mającym przekazać konkretne wierzenia lub doktrynę. Jest to zorganizowany wysiłek by rozprzestrzenić pewne idee, którego dopuszcza się każde zgrupowanie posiadające pewien system wartości [2]. Jest to wykorzystanie umiejętności rozpowszechniania wiedzy pewnej grupy społecznej do ukształtowania stanowiska i uzyskania oczekiwanych działań innej grupy. Przenika wszystkie dziedziny naszego życia i ogarnia wszystkie formy ludzkich kontaktów. Propaganda to wszystkie symbole, skróty literowe, architektura, obrazy, spektakle teatralne, muzyka, literatura [3]. Ma na celu zmianę postaw, wywieranie wpływu na opinię publiczną i prywatną oraz negatywne lub pozytywne postrzeganie dobra lub usług. Jednak w odróżnieniu od public relations propaganda działa poprzez wytworzenie siły zbiorowej na dużą skalę, a jej twierdzenia nie mają podstaw rzeczywistych. Celem jest stworzenie ruchu, podczas gdy twórca pozostaje nierozpoznawalny. Propaganda operuje trybem rozkazującym i jest jednostronna [4]. Negatywna propaganda bywa nazywa „czarnym PR” i bazuje głównie na wypisywaniu obraźliwych, ujmujących treści (hejtowanie) czy ośmieszaniu poważnych dyskusji (trollowanie). Ma to na celu świadome, szkodliwe działania względem innego podmiotu [5].
Przypisy:
[1] E. Bernays, Propaganda, New York 1928, s. 20
[2] Tamże, s. 20-22
[3] O. Thompson, Historia Propagandy, Warszawa 2001, s. 9-16
[4] S. Black, Public relations, Kraków 2003, s. 40-41
[5] M. Gajlewicz, K. Gajlewicz-Korab, Dziennikarstwo a public relations, Warszawa 2015, s. 139
ROZGŁOS
Rozgłos (publicity) to nagłaśnianie spraw, ludzi, firm w mediach [1]. Rozgłos jest związany z media relations. Wykorzystuje wiarygodność mediów, ich zasięg, obiektywizm i profesjonalizm dziennikarza. Publikacje rozpowszechniane w prasie są lepiej odbierane przez odbiorcę niż reklama [2]. Rozgłos jest komunikacją jednostronną, nie jest oczekiwany feedback drugiej strony. Jednak aby dziennikarz był zainteresowany informacją i tworzeniem publikacji na temat firmy lub osoby, powinny być utrzymywane dobre relacje. Publicity jako model PR jest komunikacją jednostronną (od organizacji do otoczenia) za pomocą mediów masowych [3].
Przypisy:
[1] F.P. Seitel, Public relations w praktyce, Warszawa 2003, s. 355
[2] Tamże, s. 359
[3] K. Wojcik, Public relations, Warszawa 2001, s. 205